Angst in de ogen kijken zodat je immuunsysteem kan herstellen

De zoon van de Maharadja van een invloedrijke staat in India kreeg les in uiteenlopende disciplines van geleerde mannen en vrouwen om later net als zijn vader Maharadja te worden. Zo leerde hij astrologie, natuurkunde, aardrijkskunde, staatskunde, maar ook yoga, meditatie en krijgskunst.

Dat laatste woord is interessant omdat er ‘kunst’ in het woord staat. Kunst is het vermogen om dat wat in geest of gemoed leeft of gewekt is, op zodanige wijze tot uiting te brengen dat het kan ontroeren door schoonheid.

Een belangrijk onderdeel in het vak krijgskunst was het omgaan met angst. Angst is een dusdanig sterke emotie dat het alle redelijkheid tijdelijk kan verlammen. Als Maharadja kun je het je niet veroorloven dat je niet meer weet wat je moet doen, omdat je overweldigd wordt door angst als er rampen gebeuren.

Dus werd de jongen op een goede dag meegenomen naar het oerwoud waar hij oog in oog moest gaan staan met een tijger. De tijger was vastgebonden aan een boom en had al een week niet gegeten. De jongen, slechts gekleed in een lungi (katoenen omslagdoek) kreeg de opdracht om naar de tijger toe te lopen.

De geur van vlees, zelfs van mensenvlees, zorgde ervoor dat de tijger wild aan zijn touw begon te trekken en luidkeels begon te brullen. De jongen wist dat de tijger vast zat maar werd ook angstig omdat het touw zou kunnen breken. Stapje voor stapje kwam hij steeds dichter bij de brullende tijger.

Hij voelde zijn hart bonzen, het bloed steeds sneller door zijn aderen stromen, zijn ademhaling werd hoger en de doodsangst greep hem bij de keel. Hij werd zo overweldigd door de angst dat hij begon te hyperventileren en in paniek terug rende.

Nu greep zijn meester in. “Jonge Maharadja, de tijger zit vast, hij brult van angst en van de honger. Zorg dat je de angst in de ogen kijkt. Haal diep adem en ontspan je spieren. Denk jezelf rustig en ga opnieuw naar de tijger toe”. 

De jongen werd weer rustig en ging opnieuw naar de tijger toe. Dit keer keek hij naar de tijger en liep met rustige stappen naar het brullende beest toe. Toen hij vlakbij was werd de tijger rustiger. De jongen naderde de tijger tot op een meter afstand. Beiden keken elkaar in opperste staat van alertheid aan.

De jongen opende zijn hart en liet zijn energie en liefde voor het prachtige dier stromen. Hij werd ontroerd door de schoonheid van het dier. De tijger ging liggen en legde zijn kop in overgave op zijn poten. De jongen ging op zijn hurken zitten en keek de tijger aan. Langzaam stond hij op en liep achteruit terwijl hij de tijger bleef aankijken. Pas na 30 meter draaide hij zich om en liep terug naar zijn meesters.

De jongen was klaar om Maharadja te worden.

De reden waarom ik dit verhaal vertel is dat angst op dit moment ons leven beheerst. Er is een virus in omloop dat mensen ziek kan maken en een aantal daarvan zal overlijden omdat hun immuunsysteem onvoldoende is.

Dood en leven horen bij elkaar. Je kunt doodgaan aan een hartinfarct, een ongeluk, een ongeneeslijke ziekte, teveel medicijnen en ja, ook aan een virus. Besmettelijke ziekten zijn er altijd al geweest en zullen er altijd zijn.

We zijn zo vervreemd geraakt van de natuur dat wij vergeten dat het leven kwetsbaar is. We proberen met onze techniek de kwetsbaarheden te dichten en dat lukt ons heel aardig. Zo hebben we kunstheupen, kunsthartkleppen, kunnen we oneindig fijn opereren en hebben we scanners waarmee we dwars door alle weefsels heen kunnen kijken.

Ondanks al deze technieken worden we plotseling verrast door een uiterst klein wezentje zoals het coronavirus, dat de hele wereld in zijn greep houdt vanwege zijn virulente karakter. De vraag waar dit opeens vandaan komt laat ik in het midden. We worden ermee geconfronteerd en het is zaak om te kijken hoe we dit het beste kunnen aanpakken.

Onze maatschappij is al een tijdje in de greep van angst, gebrek aan zingeving, eenzaamheid en agressie. Er zijn nog nooit zoveel antidepressiva voorgeschreven als juist in onze tijd. Ook zijn er nog nooit zoveel scheidingen geweest als nu.

Tussen 1947 en 2017 is het aantal mensen dat alleen woont, de zogenaamde alleenstaanden, gegroeid van 285 duizend naar bijna 3 miljoen, ofwel van 5 naar 22 procent van alle meerderjarige Nederlanders.

Was sport voorheen een aangenaam evenement om met het hele gezin naar uit te kijken, lijkt het nu veel meer op een strijdveld waarbij ook aardig wat dingen vernield worden.

Kortom, de balans is een beetje zoek. In deze instabiele tijd wordt het virus dankbaar aangegrepen als de oorzaak van onze ellende. De maatregelen die genomen worden om het “kwaad” aan te pakken nemen we zeer ter harte omdat dit het virus zal onderdrukken.

We reageren zoals de jonge Maharadja deed toen hij in doodsangst terugrende naar zijn meester toen hij voor de tijger wilde wegvluchten. Zo’n reactie gaat hem niet helpen en ons ook niet. Wat ons echt gaat helpen is het gevaar onder ogen zien, onze verantwoordelijkheid pakken en ieder voor zich maar wel met elkaar de verantwoordelijkheid oppakken.

Willen we ons echt weren tegen een willekeurig virus, waaronder ook het coronavirus, dan is het van het allergrootste belang om ons eigen immuunsysteem aan te pakken. Er is geen dokter die je beter maakt als jij dat zelf niet volop ondersteund.

Je eerste medicijn is je voeding, goede voedzame voeding. Je tweede medicijn is je gemoedstoestand. Laat je jezelf meenemen in de waan van de dag of bouw je voldoende rustmomenten in om te luisteren naar de stilte van je geest. In deze stilte kun je jezelf afstemmen op het ritme van de kosmos.

Je derde medicijn is jouw unieke zoektocht naar zingeving. Waarom ben je hier op aarde? Wat wil je graag bereiken in termen van succes, roem maar ook geestelijke rust en wijsheid? Bouw hier tijd voor in en ga alleen of met een coach aan het werk om inzicht te krijgen in je binnenwereld.

Je vierde medicijn is sporten. Lichamelijke beweging in de vorm van wandelen, dansen, sporten, zwemmen, fietsen, noem maar op. “Beweging is belangrijk voor de hersenen”. Dat zegt Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie én bewegingswetenschappen.

Bewegen zorgt er namelijk niet alleen voor dat spieren en gewrichten soepel blijven of dat je conditie op peil blijft. Het zorgt er ook voor dat je hersenen beter kunnen blijven werken. Je leefstijl heeft namelijk invloed op je concentratievermogen, je geheugen en zelfs op je IQ.

Het is dus veel breder dan alleen een medicijn tegen depressie. Het is een totaalpakket met initiatieven om te zorgen dat je helder en alert in het leven staat. Dat je sociale contacten hebt en onderhoudt, dat je angst wegebt omdat je begrijpt wat erachter zit.