Begrippen in de Ayurveda
De mens is in perfecte gezondheid als de drie doshas in evenwicht zijn, het spijsverteringsvuur en de eetlust goed werken, alle lichaamsweefsels en de uitscheidingsprocessen normaal functioneren, alle fysiologische processen in perfecte eenheid zijn, en de ziel, de zintuigen en de geest een staat van geluk en tevredenheid ervaren.
De kern van Ayurveda is om een optimale balans in biologische systemen te realiseren bij planten, dieren en mensen. Dit gebeurt door op een vanzelfsprekende manier de wetten van de natuur te volgen.
De vijf elementen (Pancha Mahabhuta’s)
Ayurveda gaat ervan uit dat wij opgebouwd zijn uit vijf elementen: aarde, water, vuur, lucht en ether. Dit zijn de bouwstenen van alles wat er is: het heelal met zijn sterren en planeten, de aarde, de planten, de dieren en de mens zijn allemaal opgebouwd uit deze vijf elementen.
- Alles wat vast is wordt beschouwd als aarde, zoals onze botten
- Alles wat vloeibaar is wordt beschouwd als water, zoals ons bloed en lymfevocht.
- Alles wat dingen kan omzetten zoals bij een verbranding wordt beschouwd als vuur, zoals de spijsvertering: de enzymen in onze maag zorgen dat uw voedsel omgezet wordt in bruikbare stukjes.
- Alles wat gasachtig is zoals zuurstof en stikstof noemen we lucht, wij ademen zuurstof in.
- Ether is de ijlste van de vijf en wordt beschouwd als het element waar alle andere elementen in voor komen. In iedere cel van ons lichaam zijn wij verbonden met ether of het veld om ons heen. Dit laatste element is het lastigste te begrijpen.
De vijf zintuigen
De vijf menselijke zintuigen wordt als een primair orgaan voor de waarneming van een van deze vijf elementen beschouwd. Ieder element is verbonden met een subtiele vorm waardoor waarneming door onze menselijke zintuigen mogelijk wordt. Deze subtiele vormen worden de Tanmatras genoemd. Dit zijn geluid, aanraking, vorm, smaak en geur.
Bekijk hieronder de korte video ‘De smaak van de kosmos’, over de rol van de vijf elementen en onze zintuigen:
Gezond, gelukkig en geliefd
Het doel van Ayurveda is om je leven zo in te richten dat je gezond, gelukkig en geliefd bent. Preventie speelt daarin een grote rol. Zorgen dat je niet ziek wordt door goed te eten, op tijd te rusten, je omgeving in te richten met mooie dingen en je omringen met fijne mensen. Al je zintuigen positief stimuleren. Dat is waar Ayurveda naar streeft. Dan verhef je jezelf en is het makkelijker om contact te maken met jezelf, je medemens en je omgeving.
De drie biologische krachten (tri-dhosa’s)
Alle materie is gevormd uit de vijf elementen: aarde, water, vuur, lucht en ether. Maar hoe worden deze elementen bestuurd?
Alleen in levende materie zijn er drie biologische krachten of bio-energieën werkzaam die alle biologische processen beheersen. Deze drie krachten (dosha’s) zijn: vata, pitta en kapha. Samen worden zij vaak de tri-dosha’s genoemd. Dosha betekent in het Sanskriet “Dat wat verandert”.
In de Ayurveda wordt ether en lucht bestuurd door de bio-energie vata, vuur en water door de bio-energie pitta, en aarde door de bio-energie kapha.
Vata is de meest subtiele vorm, zij regeert alle gevoelens en bewegingsprocessen in het lichaam.
Pitta is verantwoordelijk voor alle reacties waarbij warmte ontstaat. Pitta heeft als eigenschap dat het materie transformeert. Pitta regeert alle stofwisselingsprocessen en alle veranderingen die het voedsel in het lichaam ondergaat.
Kapha is een vormende kracht. Kapha bepaald de structuur van een cel en geeft het lichaam stevigheid en kracht. Kapha versnelt genezingsprocessen en maakt resistent tegen ziekten.
Ieder mens wordt geboren met een eigen unieke combinatie (constitutie) van deze vijf elementen en deze drie bio-energetische krachten. Wanneer deze combinatie door onze manier van leven verstoord wordt, raken wij uit balans.
Ayurveda is erop gericht om de balans tussen de drie bio-energetische krachten, de tridosha’s, te herstellen.
De zeven lichaamsweefsels (dhatu’s)
De zeven kernweefsels zijn bloedplasma (rasa), bloed (racta), spierweefsel (mamsa), vetweefsel (meda), botweefsel (asthi) en de beide voortplantingsorganen.
Elke verstoring in het evenwicht tussen vata, pitta en kapha heeft direct invloed op de dhatu’s. De gezondheid van de dhatu’s kan in stand worden gehouden door zoveel mogelijk te doen om het evenwicht tussen vata, pitta en kapha te handhaven. Door rust, reinheid en regelmaat in je leven te brengen zorg je voor deze balans. Goede voeding en een gezonde leefstijl omdat wij zijn wat we eten, denken en doen.
Bekijk hieronder de korte video ‘De smaak van de kosmos’, over de rol van de vijf elementen en onze zintuigen:
Lichaamskanalen (srota’s)
In de Ayurveda worden de kanalen waardoor voeding en afvalstoffen (ama) getransporteerd worden srota’s genoemd. Door de srota’s is het mogelijk om aanmaakstoffen van de dhatu’s te verspreiden, specifiek te transporteren voor een dhatu en te transformeren voor de aanmaak van een dhatu. Het is belangrijk dat de srota’s altijd open blijven staan. Als zij geblokkeerd raken, zal het metabolisme verstoord worden en dan raakt het lichaam uit balans.
Geboorteconstitutie (prakruti)
Wanneer je geboren wordt, heb je een unieke combinatie van de vijf basis elementen. Deze unieke combinatie bepaalt welke geboorteconstitutie je hebt. Dit is net als je bloedgroep onveranderlijk, want het is als zodanig opgeslagen in je genetische blauwprint. Je geboortconstitutie heeft je specifieke kwaliteiten en talenten meegegeven om je levensdoel vorm en inhoud te geven.
Verworven constitutie (vikruti)
Wanneer je opgroeit en je leven zich ontvouwt in een richting die eigenlijk niet bij je past; ongezond eten, verkeerde vrienden etc., dan raak je steeds meer van je geboorteconstitutie af. Je zou kunnen zeggen dat je niet luistert naar wat je diep in je hart weet. Je gaat je steeds ongelukkiger voelen en kan zelfs ziek worden. Dan is het tijd om het roer om te gooien en weer terug naar je geboorteconstitutie te gaan.
