Tijdens de overgang daalt het oestrogeenniveau
Het vrouwelijk hormoon oestrogeen speelt een belangrijke rol in het leven van de vrouw. Het ondersteunt niet alleen de vruchtbaarheid, maar zorgt ook voor een goede samenwerking tussen allerlei organen in het lichaam. Tijdens de overgang daalt het oestrogeenniveau en dat kan veel klachten geven: opvliegers, nachtelijk zweten, stemmingswisselingen, vermoeidheid, gewichtstoename en zelfs een verhoogd risico op botontkalking (osteoporose).
Veel vrouwen grijpen in eerste instantie naar hormoonpreparaten. Toch is daar sinds de grote onderzoeken Women’s Health Initiative en One Million Woman Study meer terughoudendheid over ontstaan. Die studies toonden namelijk aan dat langdurig gebruik van kunstmatige hormonen het risico op borstkanker vergroot.
Natuurlijke alternatieven
De natuur blijkt gelukkig een hand te reiken. Er bestaan namelijk plantaardige stoffen die sterk lijken op vrouwelijke hormonen. Deze fyto-oestrogenen kunnen overgangsklachten verzachten, maar zonder de zware bijwerkingen van synthetische hormonen. Eén plant in het bijzonder valt daarbij op: hop.
Hop: meer dan een bierkruid
De meesten van ons kennen hop als een onmisbaar ingrediënt in bier. Maar hop heeft een veel langere geschiedenis als geneeskruid. In middeleeuwse geschriften werd hop al geprezen als urineafdrijvend, bloedzuiverend en menstruatiebevorderend middel.
De Arabische arts Mesue (8e eeuw) adviseerde hopsiroop bij lever- en galproblemen.
Paracelsus (15e eeuw), een beroemde arts en theoloog, schreef hop voor bij spijsverteringsklachten.
In het Herbarius in Dyetsche (1500) wordt hop genoemd tegen koorts, leverproblemen en verstopping.
Dodonaeus, een van de bekendste kruidkundigen van de 16e eeuw, verwees in zijn Cruijdeboeck zelfs al naar de werking van hop bij vrouwenklachten.
Ook in de Ayurveda – het traditionele gezondheidssysteem uit India – wordt hop al eeuwenlang ingezet, vaak in combinatie met gemberachtigen, bij hormonale verstoringen, menstruatieproblemen en overgangsklachten.
Hoe werkt hop?
Hop bevat een complexe mix van stoffen. Het is niet één enkel bestanddeel dat voor de werking zorgt, maar de samenklank van meerdere componenten. Dit maakt het lastig om de werking precies in laboratoria te vangen. Toch wijzen klinische ervaringen en de eerste studies in dezelfde richting: hop kan een kalmerende, hormonale en balancerende invloed hebben.
Daarom wordt hop vaak gecombineerd met rustgevende kruiden als valeriaan, melisse of passiebloem. Je vindt hop tegenwoordig terug in kruidenthee, capsules, tincturen, siropen en zelfs in badolie of gel, die ontspannend en stressverlagend werken.
Een kleine tip: bij hopthee mag je de kruiden niet meekoken. Beter is een infuus te maken: giet kokend water op de hopbloemen, dek de pot af en laat 15 tot 30 minuten trekken
Oost en West
Opvallend genoeg hebben Aziatische vrouwen veel minder last van overgangsklachten. Het woord “opvlieger” bestaat er vaak niet eens. Dat verschil komt vooral door hun voeding: rijk aan soja, peulvruchten, kruiden en specerijen. Daarmee krijgen zij dagelijks meer plantaardige hormonen binnen – een natuurlijke bescherming tegen overgangsklachten.
Wetenschappelijk onderzoek
Omdat hop zoveel belofte liet zien, is aan de Universiteit Gent een onderzoeksprogramma gestart naar de oestrogene en kankerbeschermende eigenschappen van hop. Daaruit blijkt dat een dagelijkse inname van 100 μg hopextract overgangsklachten aanzienlijk kan verminderen.
Conclusie: hop geeft hoop
Hop is dus veel meer dan een ingrediënt voor bier. Het is een eeuwenoud kruid dat onze gezondheid kan ondersteunen, vooral tijdens de overgang. De wetenschap staat nog aan het begin van het onderzoek, maar de eerste resultaten zijn veelbelovend.
Hop geeft hoop – letterlijk én figuurlijk.
Cornelis Peters
2010
Bronnen
Historische kruidkunde
Dodonaeus, R. (1554/1644). Cruijdeboeck [Herbal compendium]. Antwerpen: Jan van der Loe.
Herbarius in Dyetsche. (ca. 1500). Antwerpen: [Onbekende drukker].
Paracelsus. (1493–1541). Gesammelte Werke [Collected works on medicine and natural philosophy]. Verschillende manuscripten.
Mesue, J. (8e eeuw). De simplicibus [Over eenvoudige geneesmiddelen]. Arabische medische geschriften, later vertaald in het Latijn.
Gramsbergen, Thesaurus. (17e eeuw). Thesaurus medicamentorum [Compendium of medicines].
Moderne wetenschap
Beral, V., Million Women Study Collaborators. (2003). Breast cancer and hormone-replacement therapy in the Million Women Study. The Lancet, 362(9382), 419–427. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(03)14065-2
Rossouw, J. E., Anderson, G. L., Prentice, R. L., LaCroix, A. Z., Kooperberg, C., Stefanick, M. L., … Writing Group for the Women’s Health Initiative Investigators. (2002). Risks and benefits of estrogen plus progestin in healthy postmenopausal women: Principal results From the Women’s Health Initiative randomized controlled trial. JAMA, 288(3), 321–333. https://doi.org/10.1001/jama.288.3.321
De Keukeleire, D., Laboratorium voor Farmacognosie en Fytochemie, Universiteit Gent. (2010). Researchprogramma naar de oestrogene en kankerbeschermende eigenschappen van hop. Faculteit Farmaceutische Wetenschappen, Universiteit Gent.
Ayurveda
Sharma, P. V. (1999). Dravyaguna Vijnana (Materia medica of Ayurveda). Varanasi: Chaukhambha Bharati Academy.
Dash, B., & Junius, M. (1983). A handbook of Ayurveda. New Delhi: Concept Publishing.
