Wanneer herinneringen vervagen en de tijd zijn grip verliest, opent zich een andere manier van contact: via gevoel, aanraking en aandacht. Ayurveda ziet dementie en Alzheimer niet alleen als ziekte, maar ook als een overgang naar een diepere dimensie van zijn. In dit blog lees je hoe kwetsbaarheid een bron van kracht kan worden – voor degene die het doormaakt én voor wie nabij is.
Kwetsbaarheid als Kracht – Dementie en Alzheimer door de ogen van Ayurveda
Op een late herfstdag, wanneer de bomen hun bladeren loslaten, lijkt de wereld trager te worden. De boom verliest zijn groene pracht, maar niet zijn wezen. Onder de kale takken leeft de wortel verder, diep in de aarde, onzichtbaar maar vol kracht. Het is een stille transformatie: wat aan de buitenkant verdwijnt, maakt ruimte voor een andere dimensie van leven.
Zo mogen we ook kijken naar dementie en Alzheimer. Wat zichtbaar vervaagt, betekent niet dat het innerlijk verdwenen is. Het wezen blijft, alleen op een andere manier voelbaar – zachter, kwetsbaarder, maar misschien juist daardoor dichter bij de kern.
De reis naar binnen
In Ayurveda wordt gezondheid gezien als een balans tussen lichaam, geest en ziel. Bij dementie raakt vooral het manas, het denkende deel van de geest, aangedaan. Maar waar het mentale geheugen vervaagt, komt een ander soort herinnering naar voren: het lichaamsgeheugen en de diepe emotionele resonantie.
Een zachte aanraking kan meer zeggen dan duizend woorden. Een melodie uit de jeugd kan meer oproepen dan een naam of datum. Een blik vol warmte kan meer veiligheid geven dan welk rationeel gesprek ook. Het zijn signalen dat de ziel van de mens aanwezig blijft, ook wanneer de geest fragmentarisch wordt.
Kwetsbaarheid vraagt om veiligheid
Mensen met dementie leven vaak in een andere tijd, bewegen trager, en verliezen grip op wat wij “de realiteit” noemen. In die kwetsbaarheid groeit het belang van veiligheid. Niet de veiligheid van sloten of systemen, maar de veiligheid van oprechte aandacht, respect en vertrouwen.
Wanneer wij hen benaderen zonder oordeel, en bereid zijn om mee te bewegen in hún wereld, ontstaat er een ruimte waarin communicatie niet langer afhankelijk is van feiten of logica, maar van gevoel.
Transformatie als levensfase
Vanuit een spiritueel perspectief kan dementie gezien worden als een overgangsproces. Het ego, dat zich altijd gehecht heeft aan identiteit, prestaties en herinneringen, laat langzaam los. Er ontstaat een zachtere staat van zijn, dichter bij gevoel, dichter bij essentie. Dit kan pijnlijk en confronterend zijn voor de omgeving, maar het nodigt ons ook uit om het leven niet alleen te zien als een optelsom van herinneringen, maar als een reis die steeds dieper naar binnen gaat.
Misschien kunnen we dementie zo ook verstaan als een voorbereiding op de laatste transitie – de overgang naar een andere dimensie van bewustzijn.
Kracht in kwetsbaarheid
Daarom is het onze taak, als partner, kind, vriend of verzorger, om die kwetsbaarheid niet te verbergen maar juist te bekrachtigen. Om aanwezig te zijn zonder te forceren. Om de stilte niet als leegte te ervaren, maar als een andere taal.
Wanneer wij dit doen, geven we niet alleen de mens met dementie een veilige bedding, maar transformeren we zelf mee. We leren geduld, zachtheid, en de kunst om te luisteren met het hart.
Praktische Ayurvedische handvatten voor mantelzorgers
- Voeding en ritme
- Zorg voor warme, gekookte, eenvoudig verteerbare maaltijden. Denk aan soepen, gestoofde groenten, rijst en ghee.
- Houd vaste eetmomenten aan. Voorspelbaarheid geeft rust en veiligheid, zowel voor lichaam als geest.
- Vermijd te veel prikkels in de voeding (koffie, suiker, sterk gekruide gerechten).
- Aanraking en geborgenheid
- Een zachte handmassage met warme olie kan kalmeren en troosten.
- Gebruik milde oliën zoals sesam of amandel, eventueel verrijkt met lavendel voor rust.
- Fysiek contact (een hand vasthouden, een arm om de schouder) spreekt vaak meer tot de ziel dan woorden.
- Omgeving en sfeer
- Creëer een rustige, overzichtelijke woonruimte. Te veel prikkels vergroten onrust.
- Zachte muziek, vertrouwde geuren (bijvoorbeeld kaneel of roos) en warm licht brengen een gevoel van veiligheid.
- Gebruik foto’s of objecten die een gevoel van herkenning geven, maar houd het eenvoudig.
- Emotionele bedding
- Wees aanwezig zonder te corrigeren. Als iemand in een andere tijd leeft, ga mee in dat verhaal.
- Gebruik korte, eenvoudige zinnen en veel non-verbale communicatie.
- Geef waardering en erkenning, ook voor kleine momenten van contact.
- Voor jezelf als mantelzorger
- Neem regelmatig pauze en zorg ook voor je eigen voeding, rust en beweging.
- Ademhalingsoefeningen of meditatie helpen om geduld en innerlijke rust te bewaren.
- Besef dat jouw kalmte direct voelbaar is voor degene die je verzorgt.
Een uitnodiging
Dementie vraagt ons niet alleen te zorgen, maar ook om onszelf te openen. Voor het niet-weten. Voor het trage ritme. Voor de taal van gevoelens. Laten we samen oefenen om de kracht in kwetsbaarheid te zien, en zo mee te groeien in dit mysterieuze proces van loslaten en worden.
Want soms, juist wanneer woorden vervagen, klinkt de ziel het helderst.
Ik ben benieuwd naar jouw ervaring. Heb jij in je familie of omgeving te maken met dementie of Alzheimer? Hoe ervaar jij de communicatie, en welke rol spelen gevoel en aandacht daarin?
Je mag me gerust een bericht sturen – jouw verhaal kan een bron van herkenning en steun zijn voor anderen.
PS – Uitnodiging
Wil je dieper ingaan op dit thema en ontdekken wat Ayurveda kan betekenen bij de zorg voor jezelf of een naaste?
Volg ons webinar “Alzheimer en Ayurveda.”
Plan een persoonlijk consult om jouw situatie te bespreken en handvatten op maat te ontvangen.
Of kom tot rust tijdens een Ayurvedische retraite op het Europa Ayurveda Centrum – een dag voor verdieping, stilte en herstel.
Kijk op onze agenda voor actuele data en meer informatie.
