Het kruid groeit al jaren onbekommerd in Azië en inmiddels wereldwijd in kassen en tuinen en bij mensen in huis. Een van de eerste dingen die opvallen als je in de dorpen van Tamil Nadu (Zuid-India) komt zijn de gele gezichten van vrouwen die kurkuma op hun gezicht doen. Misschien is het zelfs een van de eerste cosmetica ter wereld. De vrouwen smeren kurkuma op hun gezicht ter bescherming van hun huid, omdat het de haargroei vermindert, acné terugdringt en de teint verbetert.
Wij hebben het standaard in onze huisapotheek. We gebruiken het bij snijwonden, schaafwonden en in onze oil-pulling-olie bij tandvleesontstekingen vanwege de ontsmettende werking.
In de Ayurveda is het een van de meest gebruikte en daardoor ook meest bekendste kruid. Niet alleen de Ayurveda maar ook de Siddha, de traditionele Chinese geneeskunde en Unani gebruiken Kurkuma. Unani is meegenomen naar India door de moslims. Dit oude Perso-Arabische systeem van geneeskunde is gebaseerd op de leer van de Griekse artsen Hippocrates en Galen.
Een bevolkingsgroep die kurkuma ook volop gebruikt zijn de Austronesische volkeren. In eerste instantie als kleurstof maar later ook in hun volksgeneeskunde. De Austronesische volkeren, of beter gezegd de Austronesisch sprekende volkeren, zijn een grote groep van verschillende volkeren in Zuidoost-Azië, Taiwan, Oceanië en Madagaskar die de Austronesische talen spreken. Ze komen voort uit een prehistorische migratie over zee van 3000 tot 1500 v. Chr., die bekend staat als de Austronesische expansie.
Kurkuma heeft dus een lange geschiedenis van in de praktijk bewezen werking, anders zou het niet zo wereldwijd verspreid zijn.
Toch zijn er de laatste jaren heel vele kritische artikelen verschenen die de werkzaamheid van kurkuma betwijfelen. Ze twijfelen dan voornamelijk aan de bioactieve stof, de curcumine, omdat dit zo slecht opgenomen wordt door het lichaam. Als het stofje wat het werk moet doen amper opgenomen wordt, wat werkt er dan wel?
Terwijl ik dit schrijf moet ik opeens denken aan mijn ontmoeting met meneer Groen – zo noem ik hem maar even – die, net als ik, partner is in het Meduwa-project. Op een excursie vorige week liep ik naast hem tijdens de wandeling naar Saxion/NFX testlocatie afvalwaterzuiveringsinstallatie in Glanerbrug.
Meneer Groen ziet eruit als een mengeling van een Engelse aristocraat en een jachtopziener. Geruit jasje, sjaaltje in de hals, een bruine ribbroek en bruinleren schoenen met een gesp. In het project werkt hij aan het optimaliseren van een lichaamseigen enzym om ontstekingen te verminderen. Tijdens de wandeling rookte hij een dikke Engelse sigaar.
Ik snoof de geur op van vers gerookte tabak en dacht onmiddellijk aan mijn opa die op zondag na de koffie zijn bolknak opstak. Dat ging altijd met veel ritueel gepaard. Eerst snoof hij van links naar rechts langs de sigaar. Daarna schoof hij heel voorzichtig het bandje van de sigaar en keek in het rond wie van zijn kleinkinderen deze zondag aan de beurt was om het pronkstuk in ontvangst te nemen. Wonderlijk is dat toch, dat een geur zo’n scala aan herinneringen oproept.
Meneer Groen had mijn presentatie bijgewoond en vroeg zich oprecht af welke bioactieve stof in mijn kruidencombinatie zorgde voor de antimicrobiële werking. “Welke stof is nu verantwoordelijk voor deze werking?”
“Meneer Groen, het is de totaliteit van inter-acterende verbindingen in het kruidencomplex die synergetisch werken waardoor het preparaat antimicrobiële werking heeft.” “Wat u zegt, meneer Peters, begrijp ik niet helemaal. Ik heb de resultaten gezien van de metingen van de Universiteit van Munster en dat is inderdaad indrukwekkend, maar geeft niet aan welke stof werkt. Ik ben namelijk een reductionist.” Hij sprak het uit op een manier alsof het een eretitel was. “Ik ontleed net zolang totdat ik datgene overhoud wat werkt”, zei hij triomfantelijk.
Ik moest de neiging onderdrukken om te zeggen dat ik een holist was, want wat is nu een holist? Ook dan baken ik af wat ik eigenlijk niet af wil bakenen en dat is een kinderlijke open blik naar de schatkamer van de natuur. Het kruidencomplex werkt in zijn synergetische totaliteit en alle bioactieve stoffen tezamen zorgen ervoor dat bacteriën afgeremd worden in hun groei en in sommige gevallen helemaal geen werking meer hebben. Het is dus een natuurlijk antibioticum en dat is voor mij het allerbelangrijkste. Het gaat uiteindelijk om het resultaat. Werkt het of werkt het niet?
Zo ook het dilemma van de curcumineparadox, want dat is het in feite. De kritische stemmen die twijfelen aan kurkuma omdat de bioactieve stof curcumine zo slecht opgenomen wordt, is de gedachtegang van meneer Groen.
“Curcumine heeft een uitgesproken slechte biologische beschikbaarheid. Toch laat curcumine in recente en goed uitgevoerde klinische studies gunstige effecten zien bij obesitas, metabool syndroom en diabetes. Ook bij darmontstekingen, leververvetting, artrose, depressie, premenstrueel syndroom, huidaandoeningen en bij de behandeling van diverse typen kanker worden van curcumine positieve effecten gerapporteerd.”
Onderzoekers opperen dat er mogelijk onbekende stoffen (of metabolieten) of onconventionele werkingsmechanismen in het spel zijn.
In de Ayurveda hebben we hier een mooi woord voor: “Prabhava.” Prabhava betekent dat je een reactie krijgt die je niet verwacht als je uitsluitend afgaat op wat je weet. Er is nog iets anders in het spel dat een wezenlijke bijdrage levert aan het effect.
Tot slot is er niet één soort kurkuma. In India komen ongeveer 45 soorten voor en in Thailand 40 soorten. De omliggende Aziatische landen hebben ook talrijke wilde soorten kurkuma groeien. Zouden de curcuminniveau’s in de verschillende soorten ook weer een verschillende mate van biologische beschikbaarheid hebben? Ik ben er vrijwel zeker van. Dus om precies te weten welke bioactieve stof erin zit, is mijns inziens niet zo relevant. Wat wel relevant is, is het gebruik van de hele wortel met alle componenten erin.
De synergetische totaliteit en alle bioactieve stoffen tezamen zorgen ervoor dat het kurkuma de vele ziekten waar drs. L.K. de Munck-Khloe naar verwijst, kan helpen genezen.
Wanneer je nog vragen hebt over kruiden, interacties met geneesmiddelen of voedingssupplementen schroom dan niet om me even te bellen 0523-677208 of schrijf je vraag in ons contactformulier. Ik help je graag verder in je ondersteuning naar gezondheid.
Bronnen:
https://en.wikipedia.org/wiki/Turmeric geraadpleegd 1/12/2019.
Drs. L.K. de Munck-Khloe, “De Curcuminparadox, veelzijdige werking ondanks slechte biologische beschikbaarheid”, tijdschrift Fytotherapie 2019 nr. 3 blz. 13.
