Vandaag 8 maart is het Internationale Vrouwendag. Overal in het land worden activiteiten georganiseerd voor en door vrouwen over allerlei thema’s op het gebied van emancipatie.
“Nederland is wat emancipatie betreft enorm vooruit gegaan sinds de eerste Internationale Vrouwendag”, zegt prof. dr. Renée Römkens, directeur van Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis dat opgericht is in 2012.
“Maar we zijn er nog niet. Emancipatie loopt achter op gebieden als economie, politiek, geweld en diversiteit,” vervolgd ze haar betoog. In dit rijtje mis ik echter gezondheid. Ook bij de landelijke thema’s die vandaag georganiseerd worden zie ik gezondheid niet terug. Vandaag op deze Internationale Vrouwendag wil ik het daarom hebben over de gezondheid van de vrouw en dan met name over het hart van de vrouw.
Het hart van de vrouw zit namelijk heel anders in elkaar dan het hart van de man. Bij hartziekten zijn er enorme verschillen. De aandoening is anders, het verloop is anders, de reactie op medicatie is anders en het sterftecijfer is anders.
Wij zijn 50 jaar achter in onze kennis over optimale screening, diagnose en behandelingen voor hart-en vaatziekten bij vrouwen in vergelijking met wat we weten over hart-en vaatziekten bij mannen; en elke dag betalen vrouwen de prijs.
Dat zijn de woorden van een van de bekendste Amerikaanse vrouwen cardiologen dr. Bairey Merz.
In een zeer inspirerende TEDX lezing uit december 2011!! verteld zij over de geschiedenis van hartziekten tussen mannen en vrouwen en hoe verschillend dat is!! Vrouwenharten eroderen en mannenharten exploderen!… is haar conclusie.
Wat raakt is de vraag hoe het toch kan dat er zolang en zo ondoordacht gefocussed is op onderzoek waarbij alleen mannelijke proefpersonen betrokken zijn. Deze scheefgroei is niet alleen bij hartziekten maar ook bij andere ziekten het geval. Alleen de laatste 10 tot 15 jaar worden vrouwen betrokken in onderzoeken van ziekten die beide genders raken en dan nog slechts mondjesmaat, slechts 10% in de meeste onderzoeken.
[alert]In de USA sterft iedere minuut één vrouw aan hart en vaatziekten.[/alert]
Hoe zit dat in Europa?
Het meest recente verslag dat ik kon vinden is afkomstig uit het project EuroHartII uit 2012. De European Society of Cardiology, the European Heart Network and the British Heart Foundation Health Promotion Research Group hebben hun bevindingen samengevoegd in een Europese statistiek over Cardiovasculaire ziekten.
En wat is nu de conclusie, schrik niet!
- Each year cardiovascular disease (CVD) causes over 4 million deaths in Europe and 1.9 million deaths in the European Union (EU)
- CVD causes 47% of all deaths in Europe and 40% in the EU.
- CVD is the main cause of death in women in all countries of Europe.
[alert]In Europa gaat dus één op de drie vrouwen dood aan hart en vaatziekten.[/alert]
Even een vergelijk naar een andere vrouwenziekte waar veel meer van bekend is en waar we veel banger voor zijn.
[camera]Een op de acht vrouwen gaat dood aan borstkanker.[/camera]
Hoe zit dat nu in Nederland? Deze week stond er een uitgebreid artikel in Vrij Nederland met de titel: HARTZIEKTEN BIJ VROUWEN HET PR-PROBLEEM VAN HET VROUWENHART.
Cardioloog Jolien Roos-Hesselink en internist Jeanine Roeters van Lennep van het Erasmus MC beamen het genderverschil in hartfalen.
In Nederland gaat er pas sinds drie jaar specifiek onderzoeksgeld naar de belangrijkste doodsoorzaak onder vrouwen, zeggen ze. Roos-Hesselink en Roeters van Lennep werken beiden mee aan een grote nieuwe wetenschappelijke studie, gefinancierd met vijf miljoen euro van de Hartstichting, die tegenwoordig alles doet wat ze kan om het vrouwenhart op de agenda te krijgen en te houden.
Cardioloog dr. Harriette Verwey die al in 2004 de lezing van de Amerikaanse arts Dr. Bairey Merz bijwoonde is hier verantwoordelijk voor. Ze kwam daar eigenlijk bij toeval terecht omdat ze destijds First Lady Laura Bush wilde ontmoeten die bij deze lezing aanwezig was. Echter toen de inhoud van de lezing van dr. Bairey Merz tot haar door drong was ze tot in haar diepste wezen geraakt.
Gelukkig maar want zij is het die bij terugkeer uit Amerika dit thema hoog op de Nederlandse agenda heeft geplaatst. In november 2012 tijdens TedX Amsterdam heeft zij dit thema bij de Nederlandse vrouwen onder de aandacht gebracht met haar lezing: Woman Make a Difference.
Dat maakte indruk.
Door haar tomeloze inzet is er een speciale werkgroep Gender opgericht binnen de beroepsvereniging, er is een online kennisportal gekomen voor artsen en last but not least is er een leerstoel voor vrouwencardiologie aan de Radboud Universiteit gekomen.
Wat zijn nu de symptomen van hartfalen bij vrouwen?
Hou je vast, daar komen ze:
-
- last van misselijkheid
- extreme vermoeidheid
- pijn tussen de schouderbladen
- een onrustig of angstig gevoel
- pijn in de bovenbuik, kaak of nek
- overspannen
- overmatig transpireren
In vergelijking met mannen eroderen vrouwen waar mannen exploderen. Vrouwen lijden in stilte en zo zien hun symptomen er ook uit.
Onduidelijke symptomen
Hiermee kom je echt niet als eerste bij de cardioloog terecht, vaak stuurt de huisarts je naar huis met een paracetamolletje en de tip om het wat rustiger aan te doen omdat je het te druk hebt of in de overgang zit. (denkt hij of zij). En daar zit hem dus de crux.
Het lijkt niet op wat we kennen aan symptomen van hartfalen bij mannen.
Stel dat je wel doorgestuurd zou worden naar de cardioloog dan nog houden vrouwen vaak een achterstand. Het vrouwenlichaam zit nu eenmaal anders in elkaar dan het mannenlichaam en de medicatie voor hartfalen is juist getest op mannen. Het slaat dus veel minder aan. Vrouwen hebben meer vet en minder spieren dan mannen, een andere vetverdeling en veel dunnere vaatwanden.
Wat dan wel?
Er moet een veel grotere bewustwording komen bij vrouwen. De cijfers liegen er niet om. Er zit een boodschap in.
De boodschap luidt:
-
-
- Na de overgang daalt het hormoon oestrogeen. Dat hormoon beschermt je tegen hartfalen en dat valt dus grotendeels weg.
- Na de overgang neemt het gewicht toe
- Gewichtstoename doet de bloeddruk toenemen.
-
Allemaal factoren die ervoor zorgen dat je heel geleidelijk afstevent op hart en vaatziekten als je niet goed luistert naar de veranderingen van je lichaam.
Bij jonge vrouwen die lijden aan hartfalen is maar een oorzaak de boosdoener en dat is roken. Dus stoppen met roken is wel het minste wat je kunt doen.
Wat moeten vrouwen dus doen?
Weten dat het voorgaande speelt, dus hier rekening mee houden. Echt luisteren naar je lichaam en actie ondernemen als je bovenstaande symptomen signaleert. Laat je suiker, gewicht, cholesterol en bloeddruk meten en volg de adviezen van je arts of therapeut. Zorg dat je baas bent en blijft over je eigen lichaam en in het bijzonder je hart.
Kan Ayurveda hier iets betekenen.
Waarom vraag je me dat niet eerder. Ayurveda kan juist bij deze onbestemde klachten heel erg veel betekenen.
-
-
- Ayurveda kent specifieke leefstijladviezen voor de vrouw rondom en na de overgang.
- Kruidenpreparaten met fyto oestrogenen om de terugval van oestrogenen te ondersteunen.
- Voedingsadviezen dat past bij je constitutie.
- Meditatie oefeningen om stress te verminderen.
- Specifieke behandelingen om de balans te herstellen
- Fysieke oefeningen om de algehele doorbloeding van je vaten te stimuleren.
-
Als het zo eenvoudig is waarom doen we het niet.
Goede voornemens alleen helpen niet. We moeten ook daadwerkelijk veranderingen doorvoeren. Heel concreet per dag plannen wat je gaat doen. Doelen stellen en je eraan houden. Als je dat niet doet verwatert het en doe je het niet.
Het zit zo.
We kennen twee soorten gedrag. Dingen die we bewust doen en dingen die we onbewust doen. Het blijkt nu dat 5% van de dingen die we doen bewust gekozen is. Het overgrote deel 95% doen we onbewust.
Over de dag gemeten betekent dit dat we van de 16 uren, 15,2 uur dingen doen waar we niet echt bij nadenken en 0,8 uur dingen doen dat we ons voorgenomen hebben.
De meeste vrouwen hebben zoveel dagelijkse dingen te doen dat het besef om daadwerkelijk veranderingen door te voeren er gewoonweg niet van komt.
Gewoontes veranderen is razend moeilijk.
Dat blijkt wel want waarom zouden vrouwen massaal dood gaan aan iets dat ze in grote mate kunnen voorkomen door hun leefstijl drastisch aan te pakken. Vraag dus om hulp. Je hebt mensen nodig met wie je afspraken maakt en die je hieraan kunnen houden. Juist als het moeilijk wordt is dit belangrijk. Iedere topsporter heeft een coach, en dat is niet omdat de coach beter kan sporten maar juist omdat de coach zorgt dat de sporter zijn of haar voorgenomen acties daadwerkelijk uitvoert.
Omdat dit zo’n belangrijk en zo’n acuut probleem is heeft het EAC iedere maand een dag van het hart waarin van ’s morgens 8 tot ’s avonds 8 uur leefstijlconsulten gedaan worden exclusief voor het vrouwenhart. Deze consulten kosten geen €125,- maar €75,- en worden deels vergoed door de zorgverzekeraar en deels door het EAC. De eerstvolgende data zijn 25 maart, (nog 2 plaatsen) 22 april (nog 6 plaatsen) en 20 mei (nog 4 plaatsen).
Volg dus je hart, luister naar je lichaam, stel jezelf doelen en kom in actie.
Geniet van deze mooie lente dag.
Cornelis Peters
8 maart 2015
Bronnen:
The Women’s Ischemia Syndrome Evaluation (WISE) study: protocol design, methodology and feasibility report. Merz CN e.a. J Am Coll Cardiol. 1999 May;33(6):1453-61.
http://www.hartcentrum.nl/organisatie/stafafdeling-hartziekten/138-organisatie/stafafdeling-hartziekten/541-mw-dr-h-f-verwey.html
https://www.ted.com/speakers/c_noel_bairey_merz
http://www.tedxamsterdamwomen.nl/vechten-voor-het-vrouwenhart/#more-6632
