“Ik ben ervan overtuigd dat dit mogelijk is. Mijn antwoord is dus ja.”
Kristja van der Holst is ervaringsdeskundige in diabetes type 1. In het interview met Cornelis Peters wil zij weten of er hoop is voor diabetes type 1-mensen dat de ziekte ooit wordt overwonnen.
Dit artikel is in zijn totaliteit te lezen in het kwartaalblad ‘Jouw Reis met Ayurveda.‘
Op 19, 20 en 21 mei 2023 is er een retraite in ons centrum speciaal voor diabetes type 1-mensen. In deze drie dagen durende bijeenkomst gaan wij inzichten delen hoe zij hun balans kunnen (her)vinden met Ayurvedische tips en voedingsadviezen.
“Mevrouw, u heeft diabetes type 1. Dat is een chronische ziekte en gaat dus niet meer over. U moet uw hele leven insuline blijven gebruiken. De behandeling wordt vanuit ons ziekenhuis begeleid. De rest zult u zelf moeten doen. Diabetes heeft veel invloed op uw dagelijks leven. U zult meerdere malen per dag uw bloedsuiker moeten controleren. U moet altijd rekening houden met wat u eet”.
Ik dacht dat de grond onder mijn voeten wegzakte. Ik? Ik, die altijd zo goed voor mezelf zorgde door te sporten en gezond te eten. Ik deed notabene aan yoga? Hoe kan dit?
Die dag veranderde mijn leven compleet.
Ik was niet meer de vrolijke, jonge, gezonde meid, nee, ik was een patiënte geworden met een chronische ziekte.
Na al die jaren dat ik inmiddels met mijn diabetes type 1 leef, blijft er altijd een onuitgesproken verlangen. Want, wat als ik het toch op de een of andere manier kan genezen? Er zou toch een manier moeten zijn?
Tijdens een wandeling door de Ayurvedische tuinen in Witharen met Cornelis Peters, Ayurveda geneeskundige, stel ik de prangende vraag:
“Is er genezing mogelijk voor diabetes type 1?”
Cornelis: “Ik ben ervan overtuigd dat dit mogelijk is. Mijn antwoord is dus ja.”
Ik ga nu iets vertellen over de oorzaak, daarna over de reguliere geneeswijze en dan met name het baanbrekende werk van dr. Bart O. Roep. Vervolgens ga ik in op de Ayurvedische aanpak en hoe beide zienswijzen elkaar kunnen versterken als ze samenwerken.
Diabetes is een ongeneeslijke stofwisselingsziekte waarbij het lichaam onvoldoende energie uit glucose kan halen. De in het bloed aanwezige glucose, of bloedsuiker, afkomstig van de spijsvertering, kan in de meeste cellen (insulineafhankelijke cellen) alleen vanuit het bloed worden opgenomen als het bloed tevens voldoende insuline bevat, én als er werkende insuline-receptoren op die cellen aanwezig zijn. De precieze oorzaak van diabetes is nog niet bekend.
Insuline heeft invloed op de stofwisseling en verlaagt het glucose-gehalte van het bloed. Het speelt een essentiële rol in de suikerstofwisseling in het lichaam.
Insuline wordt gemaakt door de bètacellen van de alvleesklier, in de eilandjes van Langerhans en wordt via het bloed vervoerd. De naam insuline is van deze eilandjes van Langerhans afgeleid, (genoemd naar hun 19e-eeuwse Duitse ontdekker Paul Langerhans en het latijnse woord voor eiland: insula)
De bekendste problemen bij diabetes zijn:
- onvoldoende of geen productie van insuline (diabetes type 1).
- een probleem met de insuline-receptoren (diabetes type 2).
Normaal ruimt het afweersysteem alleen ziektes op, maar bij sommige mensen valt het immuunsysteem de eilandjes van Langerhans aan. Daardoor maken zij geen of nauwelijks meer insuline aan en is de bloedglucose te hoog. Zonder insuline kun je niet leven, want dat regelt je bloedsuiker. Dan heb je diabetes type 1.
Het immuunsysteem is een complex netwerk waarin gespecialiseerde cellen en eiwitten samenwerken om een levend wezen te beschermen tegen ziekte en infectie. Het vormt een afweer tegen binnendringende ziekteverwekkers als bacteriën, virussen en parasieten.
Bij mensen met diabetes mellitus type 1 keert het immuunsysteem zich tegen bètacellen in de alvleesklier die insuline maken, het hormoon dat de suikerhuishouding regelt.
De gedachte was tot nu toe dat het afweersysteem zich vergist en de insulineproducerende cellen aanpakt. LUMC-onderzoekers hebben nu ontdekt dat het afweersysteem in veel gevallen reageert op een foutief eiwit dat beta-cellen soms maken in plaats van insuline.
Niet het afweersysteem, maar de bètacellen vergissen zich dus.
De oorzaak ligt bij de bètacellen. Die zijn dermate gestrest geraakt dat het afweersysteem doet wat het moet doen: aanvallen en vernietigen. Het zou immers kanker of een infectie kunnen zijn? Het gevolg is dat het lichaam geen of te weinig insuline produceert.
Dat beta-cellen af en toe een verkeerd eiwit maken is niet zo vreemd. Bart Roep (zie hieronder): ‘Het zijn hoogproductieve fabrieken. Als de vraag naar insuline groot is, kan één bètacel per minuut één miljoen insuline-moleculen maken. Ook al is de kans dat het misloopt uiterst klein, dan nog heb je al gauw een aantal verkeerde eiwitten.’
In die zin zijn het dus ook de meest gevoelige cellen voor stress. Het is dan ook niet verwonderlijk dat in onze tijd diabetes type 1 explosief toeneemt.
De onderzoekers laten zien dat de bètacellen vaker de fout in gaan als ze onder stress staan, bijvoorbeeld vanwege een virusinfectie of darmbacteriën die zijn aangetast door (veelvuldig toedienen van) antibiotica op jonge leeftijd.
“Ik denk dat de werkelijke fout ergens anders zit, namelijk in je overspannen bètacellen. Dat is een radicaal nieuw inzicht, eentje die er bovendien aan heeft bijgedragen dat mijn hoop op genezing flink is toegenomen”.
Maar we hebben ook bètacellen die soms geen insuline uitscheiden.
Volgens de tekstboeken zouden we de diagnose diabetes type 1 moeten vaststellen indien 90% van de bètacellen volledig vernietigd is. Dat blijkt echter niet te kloppen: als 90% van de bètacellen niet meer werkt, dán heb je pas insuline nodig.
Maar er zijn dan bij de meeste mensen met diabetes type 1 nog wel bètacellen over die, zoals ik het noem, zich in een staat van ‘winterslaap’ bevinden. Die zijn dus niet vernietigd. Er zijn aanwijzingen dat die bètacellen de dans proberen te ontspringen door zich uit te schakelen.
De bouwstenen van je lichaam, eiwitten, worden gemaakt van genen in je DNA. Als een gen actief wordt, maakt het messenger RNA (mRNA) aan. Dat wordt door je ribosomen afgelezen en naar eiwit vertaald. Dat is een kunstje op zich: die beginnen precies op de juiste plek met het lezen van bepaalde codes. Wat ontdekten we nou: de ribosomen slaan door metabole stress een stukje van de ‘zin’ over en beginnen pas halverwege de zin met lezen, eigenlijk zelfs halverwege een woord. Daardoor krijgt die ‘zin’ ineens iets een heel andere betekenis, met als resultaat dat daar foute eiwitten uit voortkomen.
Kristja: En op dat moment komt het afweersysteem in actie?
Cornelis: Ja! Het afweersysteem heeft als doel dit soort foutjes op te pikken en op te ruimen.
Die denkt op dat moment dat er wel eens sprake zou kunnen zijn van kanker of van een infectie, want daarbij worden dezelfde fouten in het weefsel gemaakt die het afweersysteem juist aansporen om in actie te komen. Het afweersysteem van mensen met diabetes type 1 is zo’n beetje het beste afweersysteem dat je kunt hebben. Sterker nog, mensen met kanker zouden willen dat ze zo’n geweldig afweersysteem hadden.
Bij mensen met diabetes type 1 zorgt het er zelfs voor dat het risico op bepaalde soorten kanker lager uitvalt dan bij mensen die geen diabetes type 1 hebben. De kans dat iemand met diabetes type 1 goed op een infectie reageert, is bovendien groter.
Journalisten vragen dan: “Maar is het dan niet een auto-immuunziekte?” Jawel, want het is wel jouw afweersysteem dat reageert op jouw weefsel, dat is dus een auto-immuunrespons (een respons tegen ‘zelf’). Maar of het een fout is?
Zo zijn er bijvoorbeeld medicijnen die we nu bij diabetes type 2 inzetten en die de eilandjes van Langerhans weer ‘happy’ kunnen maken, zoals ik dat noem.
Het afweersysteem is niet geïnteresseerd in gezond weefsel en niet-gestreste bètacellen en laat de boel dan met rust. Nu we dit weten, willen we voorkomen dat de bètacellen zo gestrest raken. Mensen met type 1 en die netjes insuline spuiten, geven hun overgebleven bètacellen in feite een rustpauze.
Het verkeerde eiwit dat ontstaat als het verkeerde startpunt wordt gekozen, wekt een afweerreactie op, blijkt uit experimenten. Roep: ‘Met het afweersysteem van deze mensen is dus niets mis, integendeel. Het doet precies wat het moet doen: cellen aanpakken die een verkeerd eiwit maken. Want dat kunnen geïnfecteerde cellen of kankercellen zijn.’
Op de website van de WHO (wereld gezondheidsorganisatie) staat het volgende over diabetes type 1.
“In 2017 waren er 9 miljoen mensen met diabetes type 1; de meerderheid van hen woont in landen met hoge inkomens. Noch de oorzaak, noch de middelen om het te voorkomen zijn bekend”.
Op de site van de WHO wordt nog steeds gezegd dat de oorzaak niet bekend is, maar het lijkt mij overduidelijk dat stress een belangrijke factor, zo niet de grootste factor is.
Om een ziekte te willen genezen is het belangrijk om te begrijpen wat de oorzaak is. Dat is in de Ayurveda van cruciaal belang, maar ook in de reguliere geneeswijze. Hoe meer we weten wat de oorzaak is, des te beter we kunnen afdalen naar de bron en daar de situatie wijzigen.
De grootste uitdaging om type 1-diabetes te genezen is te erkennen dat de oorzaak van de aandoening met grote waarschijnlijkheid stress is. Genetische en omgevingsfactoren kunnen ook een rol spelen, zelfs sommige virussen kunnen de aanleiding zijn. Feit is dat het immuunsysteem de eilandjes van Langerhans aanvalt waardoor er geen insuline meer wordt gemaakt.
Kristja: In gedachten ga ik terug naar de periode waarin ik ziek werd. Een tijd waarin er veel gebeurde; op emotioneel, fysiek en spiritueel niveau. Iets wat ik nooit had kunnen voorzien of bevroeden en wat me diep in mijn kern had geraakt: verlies van mijn eigen autonomie.
Dat woord bleef maar in mijn hoofd rondgalmen: autonomie, wat is de diepere betekenis van autonomie? Want autonomie lijkt op auto-immuun. Kon het zo zijn dat ik een auto-immuun ziekte had gecreëerd omdat ik mijn autonomie uit handen had gegeven? Voordat ik het wist pakte Cornelis de draad weer op:
Cornelis: Chronische stress kan de bloeddruk verhogen en hartaanvallen en beroertes veroorzaken. Of het nu gaat om deadlines op het werk, schulden of zelfs verkeersagressie, we raken allemaal wel eens gestrest.
Terwijl voor de meesten het gevoel overgaat, raken anderen overweldigd en kunnen het niet aan. Op korte termijn kunnen we door stress angstig en emotioneel worden en moeite hebben met slapen, maar op den duur kan een voortdurend gevoel van nervositeit leiden tot hartaanvallen, beroertes en chronische ziekten zoals diabetes.
Kristja: Ook hier, letterlijk in zijn woorden, herkende ik mezelf. Ik was overweldigd geraakt. En ook na mijn traumatische ervaring had ik een gevoel van desoriëntatie, wat gepaard ging met angst, paniek en hyperventilatie. Ik voelde me niet veilig en mijn hoofd was heel druk bezig om de veiligheid die ik daarvoor had ervaren, terug te winnen. Zonder resultaat.
De diagnose diabetes had dat gevoel alleen maar versterkt omdat ik niet meer kon vertrouwen op een functionerend lichaam. Soms ging de zelfregulatie met het gebruik van insuline goed maar vaak ging het ook mis waardoor ik dagen bij moest komen van een hypo of juist veel te hoge bloedsuikerwaarden.
Cornelis vervolgde zijn verhaal:
Cornelis: In Nederland is onderzoeker dr. Bart Roep baanbrekend bezig op het gebied van diabetes type 1 onderzoek.
Dr. Bart O. Roep is hoogleraar in de Diabetologie, Immunopathologie & Interventie en directeur van het “National Diabetes Expertise Centrum” van het Leids Universitair Medisch Centrum.
In 2016 begon Dr. Roep zijn avontuur bij het Diabetes & Metabolism Research Institute van het Beckman Research Institute van de City of Hope in Los Angeles, waar hij een groot project leidt dat moet leiden tot genezing van type 1 diabetes.
In een 1,5 min durende video vertelt dr. Roep dat hij de grootste winst ziet in het stoppen van de vernietiging van de eilandjes van Langerhans, waardoor de ontwikkeling van de ziekte in de kiem wordt gesmoord. De ontwikkeling van allerlei complicaties wordt hierdoor gestopt. De angst van veel diabetici voor de talloze complicaties en de hypos kan hiermee worden weggenomen. Dr. Roep ziet het voorkomen van complicaties ook als een vorm van genezen en dat is volgens hem absoluut haalbaar.[1] De ziekte stoppen en de insuline productie weer op gang brengen ziet hij zeker als een mogelijkheid waar de jonge generatie van nu van gaat profiteren.
Het is dus ons eigen immuunsysteem dat onze overspannen bètacellen niet meer herkent. Het valt dan de bètacellen aan waardoor de insuline kraan wordt dichtgedraaid.
Ons immuunsysteem bevindt zich in ons gehele lichaam, onder andere in onze huid, darmen, luchtwegen, bloed en lymfestelsel. De onderdelen van het immuunsysteem communiceren nauw met elkaar met als doel om bedreigingen voor het lichaam snel onschadelijk te maken.
We kunnen dus niet één orgaan aanwijzen dat onze immuniteit aanstuurt. Dat maakt het complex. Het heet ook niet voor niets immuun-systeem.
Er is dus ergens een plotselinge miscommunicatie ontstaan tussen het immuunsysteem en de overspannen bètacellen van de pancreas.
Kristja: Ik vroeg me af wat de precieze reden was wat dit proces bij mij in gang had gezet.
Ik vroeg Cornelis: “Is er een mogelijkheid om dit proces te keren?”
Cornelis: Dr. Bart Roep is nu bezig met een groot onderzoek waarbij de aanpak is gericht op het heropvoeden van het afweersysteem, zodat het niet langer de bètacellen aanvalt.
In het kort komt de behandeling hierop neer:
Er wordt bloed afgenomen van patiënten, waaruit monocyten worden geïsoleerd.
Deze monocyten worden opgekweekt tot vertakte cellen (dendritische) cellen die een onderdeel vormen van het immuunsysteem. Dit wordt gedaan door er enkele rem stofjes, waaronder vitamine D3, bij te stoppen alsmede het specifieke eiwit van de bètacellen waarop het afweersysteem bij diabetespatiënten het vaak heeft gemunt. Zo leert het immuunsysteem juist die cellen met rust te laten.’
Deze vertakte cellen kunnen T-cellen aansturen om ziekteverwekkers in het lichaam te elimineren. T-cellen zijn immuuncellen die in de thymus (achter het borstbeen) worden gemaakt. Ze spelen een belangrijke rol in het afweersysteem.
‘De patiënt krijgt zijn eigen cellen via micronaalden in de buikhuid boven de alvleesklier ingespoten. De cellen zwemmen naar de alvleesklier waar de Eilandjes van Langerhans zitten.
Uit in-vitro-onderzoek blijkt dat alleen de T-cellen die specifiek de bètacellen aanvallen, worden uitgeschakeld. Dus het effect blijft beperkt tot het weefsel waar het om gaat, zodat het afweersysteem verder normaal kan blijven functioneren. Overigens worden ook de aanwezige dendritische cellen in het lichaam na vaccinatie automatisch bijgestuurd.’
Kristja: Maar is het niet zo dat de bètacellen bij Diabetes Mellitus zijn vernietigd? Anders zou je toch nog insuline kunnen produceren? Tenminste, dat is mij altijd verteld?
Cornelis: In 2012 heeft Dr. Roep ontdekt dat de meeste patiënten met diabetes type 1 bètacellen overhouden. Die cellen zijn in winterslaap gegaan en hebben zich vermoedelijk voor het afweersysteem weten schuil te houden. We hebben steeds meer aanwijzingen dat we slapende cellen kunnen wakkerschudden en activeren. Anders zou het vaccin natuurlijk niet kunnen werken.
Tot zover de informatie die op dit moment beschikbaar is wat betreft de toekomstige genezing van diabetes type 1. Er wordt dus absoluut winst behaald, ook al is dat nog niet zo zichtbaar. We zitten dus echt aan de vooravond van een totaal nieuwe behandeling voor diabetes type 1 sinds de ontdekking van insuline bijna een eeuw geleden.
Ik heb grote bewondering voor het werk van dr. Roep omdat hij werkelijk baanbrekend bezig is en teruggaat naar de bron.
Kristja: Wanneer we deze kennis en inzichten halen uit het werk van dr. Roep, wat zou de Ayurveda hieraan kunnen bijdragen?
Ayurveda en diabetes
Wat Ayurveda kan bijdragen aan dit technische verhaal is de holistische insteek om veel breder te kijken en te handelen dan alleen een vaccin te ontwikkelen om het immuunsysteem te heropvoeden. Dan ben je wel bezig bij de basis van de ziekte maar nog niet bij de oorzaak.
De werkelijke oorzaak: stress – is daardoor niet weggenomen.
Het aanpakken van diabetes type 1 is dus kijken naar de totale mens die aan deze ziekte lijdt.
Alles wat je is overkomen vanaf je geboorte tot aan dit moment heeft je lichaam als een soort cassetterecorder vastgelegd. Daarom valt in Ayurveda diabetes mellitus onder de Maha Roga (ernstige ziekte) omdat het effect heeft op al je organen en iedere cel van je lichaam.
Symptomen en de lagen die deel uitmaken van je lichaam
De oude Indiase ayurveda-artsen beschrijven niet alleen de zoetheid van de urine als een belangrijk symptoom, maar ook het effect op de 5 verschillende stoffelijke lagen van je lichaam volgens de Ayurvedische anatomie.
Deze eerste laag vormt je fysieke lichaam dat voedsel nodig heeft. Dit noemen we de Annamaya kosha.
De tweede laag is je energielichaam en dat wordt Pranamaya kosha genoemd. Dit is de laag die wordt gevoed door je ademhaling.
De derde laag die van belang is, noemen we de Manomaya kosha oftewel je geestelijke laag. Je lichaam heeft een innerlijke intelligentie om je hartslag, ademhaling, spijsvertering en tal van andere processen te reguleren. Daar is je geestelijke laag voor nodig.
De vierde laag is je intellectuele laag oftewel Vijnanamaya kosha. Dit is een stapje hoger dan je geestelijke laag omdat deze laag in staat is om naar jezelf te kijken en het potentieel wat in je zit tot bloei te brengen.
Ten slotte de vijfde laag en dan spreken we van je spirituele laag; dit is het veld dat contact kan maken met de spirituele wereld.
Wanneer al deze lagen goed op elkaar afgestemd zijn heerst er evenwicht in je lichaam.
Even terug naar de aandoening diabetes.
Diabetes Mellitus is geen nieuwe ziekte. Wat wel nieuw is, zijn de enorme aantallen. Wat is de oorzaak van de enorme groei hiervan en hoe kunnen we op een natuurlijke manier het tij keren?
Dat is een vraag en tevens een uitdaging om een passend antwoord(en) op te vinden. Ayurveda, als een van de oudste geneeswijzen ter wereld, heeft hier een indringend antwoord op. Wij zijn met zijn allen te ver van de natuur afgeraakt. Wij zijn onlosmakelijk met de natuur verbonden. Ons leven inrichten op een manier die tegen de natuur ingaat, brengt ons in problemen.
Oorzaak en behandeling volgens de Ayurveda
In de Ayurveda valt diabetes mellitus onder de prameha categorie. Prameha komt van het basiswoord ‘mih sechane’ en dat betekent ‘water dat alles in het lichaam verdunt’ en dat is niet alleen de urine. Pramehas zijn 20 urogenitale aandoeningen met als kenmerk overmatig urineren met abnormale waarden.
Als gevolg van het specifieke dosha dat is ontregeld onderscheiden we:
- Vataja pramehas – er zijn vier vataja pramehas
- Pittaha pramehas – er zijn in totaal zes pittaja pramehas
- Kaphaja pramehas- er zijn in totaal 10 kaphaja pramehas
Diabetes mellitus of Madhu Meha is een van de vier vataja pramehas gevolgd door een verschuiving naar Kaphaja pramehas.
Totale verandering in de levenswijze van de patiënt.
In de Ayurveda wordt diabetes mellitus behandeld vanuit een totale verandering in de levenswijze van de persoon.
De verantwoordelijkheid ligt bij de patiënt zelf en de therapietrouw is daar een vanzelfsprekendheid in.
In het kort komt het neer op vijf verschillende adviezen.
- Advies 1 reinigingskuur (panchakarma).
- Advies 2 is een gezonde levensstijl.
- Advies 3 is het stressniveau afnemen.
- Advies 4 zijn ondersteunende kruiden.
- Advies 5 is een aangepast dieet.
Stress als hoofdfactor.
Aangezien Madhu Meha als een vata verstoring begint en de meeste vata ziektes hun oorsprong hebben in de hersenen, is het van groot belang om de hersenen goed te laten functioneren. Stress is dan ook het eerste dat moet worden aangepakt. Het volgende dosha wat dan moet worden behandeld is het kapha dosha. Het aanpakken van het kapha dosha wordt dus na het vata dosha gedaan.
Kristja: Als het zo is dat suikerziekte als een vata verstoring begint, hoe ziet dat er dan uit?
Vata staat voor ether, ruimte en lucht. De karakteristieke kenmerken die gepaard gaan bij een vata type uit balans zijn: eenzaamheid, gebrek aan gronding, niet weten waar je staat of thuishoort, instabiel, veranderlijk, snel en beweeglijk van aard. Dit heeft een groot effect op ons zenuwstelsel. Het is belangrijk dat ons zenuwstelsel stabiel is omdat het de communicatie in de rest van ons lichaam aanstuurt.
Een zenuwstelsel uit balans ontregelt het hele lichaam. De beste therapie voor vata zijn die dingen die jou meer ontspanning brengen. Hoewel vata mensen houden van actieve en bewegelijke vormen van lichaamsbeweging is dat niet altijd goed voor hen. Yoga die kalmerend, grondend en ontspannend is, zorgt wel voor een juiste balans.
Ayurveda behandelt vanaf de eerste dag niet alleen de verhoogde bloedglucosewaarden maar de gehele mens, zowel fysiek als mentaal en neemt daarbij alle mogelijke complicaties in haar behandeling mee. Het immuunsysteem dat Dr. Roep met zijn onderzoek wil herprogrammeren, heeft voortdurend ondersteuning nodig van de vijf koshas.
Aangezien het immuunsysteem in het gehele lichaam zit en het lichaam onder invloed staat van de geest, is een totaalaanpak zoals de Ayurveda dit biedt een prachtige brug tussen oost en west, regulier en traditioneel.
Het beste van beide wetenschappen is de drager voor de toekomst.
Kristja: Ik dankte Cornelis voor dit gesprek. Ik putte hoop uit het gegeven dat mijn bètacellen liggen te slapen maar dat de mogelijkheid bestaat om ze weer uit hun slaap wakker te kussen en tot leven te wekken. Met de juiste aandacht, liefde en zorg zou het mogelijk kunnen zijn dat de eilandjes van Langerhans weer insuline gaan produceren. Ondertussen ga ik gestaag verder in mijn onderzoek naar gezonder leven met diabetes.
Wil je op de hoogte blijven en je laten inspireren door onze ontdekkingen en inzichten op het gebied van Ayurveda & Diabetes of heb je de behoefte om jouw eigen verhaal over Diabetes met ons te delen, schrijf je dan in voor de komende retraite van mei 19 t/m 21 mei 2023.
Bronvermelding: Dr. Roep heeft in een artikel in Nature Medicine in april 2017 deze ontdekking beschreven. https://www.nature.com/articles/nm.4289
