De herfst is droog, ruw, winderig, grillig, koel, subtiel en helder. Dit zijn allemaal eigenschappen die het vata-dosha bezit, en omdat gelijkenis met gelijkenis leidt, wordt de herfst beschouwd als een vata-seizoen. Ditzelfde principe illustreert waarom een paar eenvoudige stappen om vata deze herfst in balans te brengen, enorm gunstig kunnen zijn.
De herfst is een tijd van overgang. Veel bomen en struiken laten hun bladeren vallen als voorbereiding op de winter. De aarde wordt bedekt met vallende bladeren en beschermt zich daardoor tegen de kou. Temperaturen die enkele weken geleden nog de intense hitte van de zomer uitstraalden, beginnen de koelte van de herfst te tonen.
De herfst brengt een overheersend luchtelement met zich mee, en prana is overvloedig aanwezig in de atmosfeer. Dit seizoen blaast ons langzaamaan naar een leegte die een beetje rauw kan aanvoelen, maar het is ook vol mogelijkheden – een tijd waarin ook wij ons kunnen terugtrekken tot een rustige essentie van zijn en kunnen genieten van de eenvoud.
Herfst: Het Vata-seizoen
Ayurveda beschouwt een seizoensroutine als een belangrijke pijler van de gezondheid gedurende het hele jaar. Een van de eenvoudigste manieren om je welzijn te beschermen is door de aard van je plaatselijke klimaat in evenwicht te brengen met levensstijlkeuzes die de kans op seizoensgebonden onevenwichtigheden compenseren.
Maar houd er rekening mee dat de seizoenen sterk van plaats tot plaats verschillen, evenals de kwaliteiten die ze met zich meebrengen.
Het Vata-seizoen is de tijd van het jaar die het meest de kenmerken van het vatadosha belichaamt: droog, licht, koud, ruw, subtiel, beweeglijk en helder (of leeg).
De herfst is het klassieke vata-seizoen. Maar afhankelijk van waar je woont, kunnen de droge en uitgestrekte kwaliteiten van vata ook in andere seizoenen de belangrijkste componenten van je omgeving zijn – al in de zomer en als de herfst wordt gevolgd door een zeer uitdrogende, koude, isolerende of winderige winter.
Begin met je omgeving te observeren vanuit dit kwalitatieve perspectief. Dat stelt je in staat om te reageren op zowel dagelijkse als seizoensgebonden veranderingen in je lokale klimaat. Het mooie is dat velen van ons al seizoensgebonden gewoonten aannemen – zonder zich daarvan bewust te zijn.
De zomer is bijvoorbeeld een tijd waarin we vaak genieten van salades en watermeloen in overvloed, beide voedingsproducten zijn perfecte tegengiffen tegen de hitte en intensiteit van de zomer. In oktober en november bakken we vaak heerlijke pompoenbroden en eten we stevige soepen die het droge, lichte en grillige karakter van de herfst op natuurlijke wijze temperen.
Algemene tips voor de herfst
Door voedings- en levensstijlkeuzes te maken die de effecten van elk seizoen tegengaan, kun je je interne gevoel van evenwicht het hele jaar door beter handhaven.
Als we uitgaan van het Ayurvedische principe dat tegenstellingen in evenwicht moeten zijn, zal het vata-seizoen minder verzwarend zijn als je het vult met warmte, vettigheid, volle voeding, liefdevolle relaties en een gevoel van stabiliteit, routine en geaardheid.
De volgende aanbevelingen zijn voor de meeste mensen geschikt.
Hoe maak je een ondersteunend herfstdieet
Je dieet is een krachtige manier om vata deze herfst te kalmeren. Je kunt merken dat je van nature je voedselinname wilt verhogen, maar wees voorzichtig om zonder er bij na te denken de leiding van je eetlust en spijsvertering te volgen. Matigheid is wel belangrijk in deze overgangstijd.
Dit is ook een goede tijd van het jaar om een Ayurvedische reiniging te doen. De panchakarmakuur in deze periode is een aanrader. Vata heeft voldoende voeding nodig, dus is het beter om vasten te vermijden.
Soorten voedsel om de voorkeur aan te geven in de herfst
Stevig, voedzaam voedsel dat veel eiwitten bevat en veel vet, tot leven gebracht met verwarmende, stimulerende kruiden en warm geserveerd, onderhoudt je interne vochtreserves en houdt je geaard door het vata seizoen heen.
Je wilt ook de voorkeur geven aan zoete, zure en zoute smaken. Eet in het algemeen smeuig, zacht voedsel en garneer het royaal met ghee of olie.
Ontbijten met gekookte granen zoals havermout, tapioca, rijstepap en tarwepappen zijn in deze tijd van het jaar perfect.
Lunches en diners met gestoomde groenten, stevige granen, soepen en stoofschotels zijn aardend en vochtinbrengend.
Als je vlees en eieren eet, is dit een van de beste tijden van het jaar om daarvan te genieten.
Zuivelproducten en alle noten en zaden zijn ook heilzaam.
- Appels (gekookt)
- Avocado’s
- Bananen
- Dadels
- Vijgen
- Grapefruit
- Druiven
- Citroenen
- Limoenen
- Mango’s
- Sinaasappels
- Papaja’s
- Pruimen (geweekt)
- Rozijnen (geweekt)
- Mandarijnen
- Bieten
- Wortelen
- Chilipepers
- Knoflook
- Okra
- Uien
- Pompoenen
- Pompoenen-winter
- Zoete aardappelen
- Amarant
- Basmati rijst
- Bruine rijst
- Haver
- Quinoa
- Tarwe
- Nierbonen
- Miso
- Mungbonen
- Toor dal
- Urad dal
- Boter
- Karnemelk
- Kaas
- Room
- Ghee
- Kefir
- Melk (niet koud)
- Zure room
- Yoghurt
- Rundvlees
- Buffel
- Kip
- Krab
- Eend
- Eieren
- Vis
- Kreeft
- Oesters
- Garnalen
- Kalkoen
- Wild
- Amandelolie
- Ghee
- Olijfolie
- Pindaolie
- Saffloerolie
- Sesamolie
- Honing
- Jaggary
- Ahornsiroop
- Melasse
- Rijststroop
- Suiker (rauw)
- Piment
- Anijs
- Asafoetida (Hing)
- Basilicum
- Laurierblad
- Zwarte peper
- Kardemom
- Kaneel
- Kruidnagel
- Komijn
- Dille
- Knoflook
- Gember
- Mosterdzaad
- Nootmuskaat
- Oregano
- Paprika
- Peterselie
- Rozemarijn
- Saffraan
- Kurkuma
Te beperken voedingsmiddelen
In het algemeen zul je je consumptie van rauwe groenten, koud en bevroren voedsel en bittere, scherpe en samentrekkende smaken willen beperken.
Het beste is om licht, koel en droog voedsel zoals broccoli, kool, bloemkool, spruiten, bladgroenten, witte aardappelen, bonen, popcorn, crackers, gierst en gedroogd fruit te minimaliseren.
Als je deze voedingsmiddelen toch eet, eet ze dan met mate en zorg ervoor dat ze geweekt, goed gekookt of met ghee geserveerd worden.
Leefstijltips voor de herfst
Beoefen een dagelijkse routine. Een van de meest effectieve manieren om vata te ondersteunen is het instellen van een dagelijkse routine. Probeer elke dag op ongeveer dezelfde tijden dezelfde dingen te doen (opstaan, sporten, eten, naar bed gaan, enz.). Zet de toon voor je dag door vroeg op te staan en optimaal te profiteren van de stilte, rust en vrede die inherent zijn aan de vroege ochtenduren.
Masseer jezelf. Vervolgens kun je je zenuwstelsel kalmeren, je weefsels wakker maken en je energie aarden door je huid te masseren met warme, biologische sesamolie of met een kruidenolie. Vervolg deze oefening met een warme, ontspannende douche, zodat er een laagje olie op de huid achterblijft dat de hele dag kan worden opgenomen. Stoombaden en luchtbevochtigers kunnen ook helpen om het interne vochtgehalte op peil te houden.
Probeer yoga en meditatie. Wat rustige yoga en 10-15 minuten meditatie zullen je gevoel van stabiliteit en welzijn bevorderen.
Gebruik verwarmende aroma’s. Als je van een beetje geur houdt, zijn vetiver, geranium en essentiële citroenoliën zeer geschikt in deze tijd van het jaar.
Kleed je naar het seizoen. Draag herfstkleuren wanneer dat gepast is – rood, geel, oranje en wit – en draag genoeg kleding om de hele dag warm te blijven. Als je naar buiten gaat, bedek dan je hoofd en oren om ze te beschermen tegen de bijtende wind en kou.
Oefentips voor het herfstseizoen
Vata wordt gemakkelijk verergerd door snelle, beweeglijke activiteiten, dus overweeg langzame, zachte, versterkende vormen van lichaamsbeweging.
Wandelen, zwemmen, fietsen, yoga en tai chi zijn goede keuzes, mits ze met de juiste intensiteit worden gedaan.
De beste momenten van de dag om te bewegen zijn ’s morgens vroeg en ’s avonds (6.00-10.00 uur en 18.00 – 22.00 uur).
Idealiter train je op ongeveer 50-70% van je vermogen, waarbij je de hele tijd door je neus ademt.
En vergeet niet je activiteit in evenwicht te brengen met voldoende ontspanning en slaap, zodat je weefsels goed kunnen verjongen.
Yoga voor de herfst
Het opnemen van een gevoel van warmte, aarding, stabiliteit en focus in je yogabeoefening heeft een diep kalmerend effect op vata en kan wonderen doen tijdens het vata-seizoen. Je ademhaling moet diep en vloeiend zijn.
Als je pranayama (yoga ademhalingsoefeningen) beoefent, is Nadi Shodhana (Alternate Nostril Breathing) zeer balancerend in deze tijd van het jaar.
Geef in je asana beoefening de voorkeur aan vata-pacificerende yoga. Doe een langzame warming-up met wat gewrichtsrotaties. Beweeg met intentie en soepelheid – grond de handen en voeten zoveel mogelijk op de mat – en vermijd springen tussen de verschillende houdingen.
Zachte bewegingen zoals een ontspannen Zonnegroet zijn perfect voor vata. Je kunt ook de voorkeur geven aan staande en balancerende houdingen zoals Mountain, Warrior I, Warrior II en Tree Pose voor meer stabiliteit en kracht.
Maak contact met de aarde onder je in houdingen als Kat-Koe, Cobra en Kinderhouding, en breng de geest tot rust met voorwaartse buigingen zoals Intense Zijwaartse Stretch.
Zachte omkeringen en herstellende houdingen zoals Benen tegen de muur zijn ook zeer goed voor vata.
Sluit je oefening af met een lange Savasana (Lijkhouding), waarbij je jezelf bedekt met een deken zodat je het niet koud krijgt.
Kruidenondersteuning voor de herfst
Ayurveda biedt een aantal kruiden die vata in balans brengen en die vooral in de herfst gunstig kunnen zijn. Daaronder zijn:
Chyavanprash.
Het nemen van Chyavanprash in de ochtend kan helpen de immuniteit, kracht en energie te versterken tijdens het herfstseizoen.
Ashwagandha.
Ashwagandha is stabiliserend voor de geest en het zenuwstelsel, en kan een gezonde slaap, een sterke spijsvertering, een goede uitscheiding en voldoende kracht bevorderen; het is verkrijgbaar als poeder, tablet en vloeibaar extract.
Kruidenthee.
Ook kruidenthee – vooral die van gember, zoethout of CCF-thee (een combinatie van komijn, koriander en venkel) – kan een goede spijsvertering en warmte bevorderen.