Onverwerkte emoties slaan zich in je lichaamsweefsels op en stagneren je groei.
Groei is leven.
Of je nu 2 jaar bent of 90 jaar, dat maakt niet uit. Zolang je leeft groei je. Je neemt voeding en informatie op, transformeert dit tot energie en acties en dat laat zien dat je leeft.
Mensen met PTSS zitten zo vaak gevangen in hun verleden, dat ze het heden bijna niet meemaken.
De groei is eruit en dat is wellicht nog het ergste aan hun traumatische ervaring. Het ontneemt deze mensen hun levensvreugde.
Hoewel de diagnose posttraumatische stresstoornis of PTSS pas in 1980 in het “Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders” (DSM-V) werd opgenomen, is deze aandoening zo oud als de mensheid en komt overal voor waar oorlog, verkrachting, natuurrampen en misbruik bekend zijn.
Het werd in de Amerikaanse Burgeroorlog “soldatenhart” genoemd, in de Eerste Wereldoorlog “shell shock” en in WO II “oorlogsneurose”. In de Vietnamoorlog werden de symptomen omschreven als “combat stress reaction”, een diagnose die geleidelijk werd geherformuleerd als PTSS.
In mijn eigen Ayurvedapraktijk behandel ik regelmatig mensen met PTSS. Veel van deze mensen hebben geen ervaringen meegemaakt die de internationale krantenkoppen halen. Integendeel, het is veel vaker een privé, misschien zelfs een begraven of onuitgesproken trauma met weinigen die er getuige van waren.
Ernstige auto-ongelukken, vooral voor de passagier, die een gevoel van totale hulpeloosheid in de situatie had, huiselijk geweld, verkrachting, aanranding en leeftijdsongeschikte seksuele ervaringen in de kindertijd, zijn zeer veel voorkomende oorzaken van ernstige en invaliderende PTSS.
Trauma’s kunnen ook in families worden doorgegeven, zoals blijkt in goed gedocumenteerde beschrijvingen van het tweede en derde generatie Holocaustoverlevenden-syndroom.
Trauma kan ook collectief en hardnekkig zijn. Denk maar het spelen van kleine jongetjes met speelgoedgeweertjes die elkaar “dood” schieten, of de vele gewelddadige computerspelletjes waarin moord en doodslag de rode draad van het spel zijn. Ik blijf me nog steeds oprecht afvragen waarom we deze spelletjes als kinderspeelgoed verkopen? Wat is de boodschap hierachter?
Op 11 september 2001 waren miljoenen televisiekijkers getuige van vliegtuigen die de Twin Towers in New York binnenvlogen, wat een collectieve traumareactie veroorzaakte waarvan het effect op onze samenleving nooit echt zal worden begrepen. Ook dit heeft twintig jaar na data nog steeds enorme gevolgen voor heel erg veel mensen.
PTSS met zijn componenten van terreur, hulpeloosheid en afschuw past duidelijk in de Ayurvedische opvatting van vata die de majja dhatu en manovahasrota’s (geestkanalen) binnendringt.
Majja betekent beenmerg, zoals in beenmerg (asthi-majja). De term is echter synoniem geworden voor zenuwstelsel, dat als beenmerg in het bot is ingekapseld.
De schedel is het omhulsel van de hersenen. De wervels zijn het omhulsel van het ruggenmerg. Terwijl de hersenen en het ruggenmerg het centrale zenuwstelsel vormen, wordt de majja dhatu geassocieerd met het hele zenuwstelsel. Het zenuwstelsel en het beenmerg worden in de ayurveda als homologe structuren behandeld.
Manovahasrotas betekent het kanaal voor de geest in de Ayurveda. Deze srotas zijn belast met denken, vragen stellen en onderzoeken, mentale activiteit die gebaseerd is op gebeurtenissen uit het verleden, heden en de toekomst, het bepalen van doelen en streefdoelen, en het uiten van gedachten en emoties.
De definitie van PTSS is “een pathologische angst die gewoonlijk optreedt nadat een individu een ernstig trauma ervaart of er getuige van is, dat een bedreiging vormt voor de fysieke integriteit of het leven van het individu of van een andere persoon”. (1)
Na getuige te zijn geweest van het trauma of het te hebben meegemaakt, ontwikkelt de persoon in kwestie een reeks vata-symptomen die bestaan uit het herhaaldelijk herbeleven van het trauma, zoals in de vorm van flashbacks of nachtmerries en reacties van gevoelloosheid, vermijding en hyperarousal.
Met hyperarousal bedoelen we dat het lichaam van een persoon plotseling in een hoge mate van alertheid schuift als gevolg van het nadenken over hun trauma. Hoewel het echte gevaar niet aanwezig is, gedraagt hun lichaam zich alsof de traumatische gebeurtenis er nog steeds is. Hyperarousal is duidelijk te meten met behulp van een Electro EncephaloGram (EEG) wanneer het onderwerp van dat trauma ter sprake komt.
Mensen die lijden aan het posttraumatische stress syndroom kunnen enorm veel last ondervinden van een overweldigende behoefte om mensen, plaatsen of situaties te vermijden die hen aan het trauma doen denken.
Een cliënte meldde dat ze, vijftig jaar na een verkrachting die ze in haar tienerjaren had meegemaakt, nog steeds extreme moeite had om het park te betreden waar de ervaring had plaatsgevonden.
Trauma kent geen herinnering, zoals wij ons dingen van vroeger, bijvoorbeeld onze diploma-uitreiking van de middelbare school, herinneren. Gewone herinneringen kennen een begin, middenstuk en een einde. We kunnen bijvoorbeeld ons herinneren dat we in de zaal zaten, naar voren werden geroepen om ons diploma in de hand te krijgen en de felicitaties daarna. En natuurlijk het feest dat volgde na ons slagen.
Traumatische herinneringen zijn heel anders. Dat zijn flashbacks, flarden van beelden zonder begin, middenstuk en einde. Traumatische herinneringen hebben ook geen tijdsbesef. Het is na 50 jaar of langer na dato nog steeds net zo actueel als op die dag.
Dit laatste weten we nu pas, omdat onze kennis op het gebied van het scannen van onze hersenen ons enorme inzichten hebben gegeven hoe ons brein binnenin werkt. Nieuwe hersenscantechnieken, zoals Magnetic Resonance Imaging (MRI), kunnen de hersenen nu steeds nauwkeuriger in beeld brengen en voor het eerst ook de hersenen ‘in actie’ bestuderen.
Sinds magnetic resonance imaging (MRI) eind jaren zeventig voor het eerst werd uitgevonden , heeft de technologie diverse updates ondergaan, waardoor artsen en onderzoekers nog beter kunnen begrijpen wat er in ons lichaam gebeurt.
De meest recente update, driedimensionale versterkte MRI (3D aMRI), legt de hersenen in beweging vast, in real-time en met ongekende details. Zie het filmpje hierboven van 50 seconden hoe dat werkt.
De wetenschap van aMRI is in de kern heel eenvoudig: er wordt gebruik gemaakt van een natuurlijk proces – de hartslag – om de hersenen te controleren. De vorm van de hersenen verandert lichtjes, in ritmische pulsaties, wanneer ze bloed van het hart krijgen. aMRI vergroot alleen de vormveranderingen, waardoor de beweging van de hersenen duidelijk en levendig in beeld kan worden gebracht.
Trauma biedt ons de mogelijkheid om al het menselijk lijden beter te begrijpen en er dieper op in te gaan. Trauma kan getransformeerd worden door de cliënt op verschillende manieren te behandelen. Daar is niet een vaststaand protocol voor, omdat ieder mens op zijn eigen manier reageert op traumatische gebeurtenissen.
In de Ayurveda gebruiken we verschillende methodes om, naast gesprekken en behandelingen, yoga en meditatie, de bereidheid te vinden om weer kwetsbaar te worden. Om daar bij te komen en dat proces te begeleiden, is een helende reis.
Trauma kan spanning veroorzaken in het bewegingsapparaat, vooral in de bekkenbodem, de onderbuik, de buik, de borst, de keel en de kaak. Het loslaten van deze spanning kan helpen bij het verwerken van het trauma. In de Ayurveda gebruiken we speciale massagetechnieken om de spanning uit deze gebieden los te laten.
Hoe verschrikkelijk de traumatische gebeurtenissen ook waren, het is heel belangrijk dat je de pijn die je als gevolg daarvan hebt geleden, niet verwerpt. Pijn is niet de vijand, maar een natuurlijk onderdeel van het rouwproces. Pijn in de ogen kijken, het voelen en toestaan dat het er is, kan een eerste voorzichtige stap zijn naar verwerking.
Hyperarousal is een belangrijke vata-conditie die leidt tot onevenredige reacties op stimuli. Ik zag een cliënte bijna uit haar stoel springen, zich volledig omdraaiend met gebalde vuisten, om een ingebeelde dreiging het hoofd te bieden toen mijn assistente een keer zonder te kloppen binnenkwam. Een pitta-kapha man die als kind een bomexplosie meegemaakt had en dit overleefde, dook onder zijn bureau als hij buiten een hard geluid op straat hoorde.
Je kunt het ook vaak zien aan de spraakpatronen van patiënten bij wie je PTSS vermoedt. Zij spreken vaak snel en op een opgewonden manier. Een kaphavrouw met PTSS was bijna onherkenbaar als een kapha door haar ongewoon snelle spraak en hoge stem.
Slaapstoornissen gaan vaak samen met een toestand van hyperarousal en zijn vaak de voornaamste klacht van deze cliënten.
Mensen die lijden aan PTSS proberen talloze dingen om hun gevoelens te verdoven. Denk aan overmatig gebruik van alcohol of drugs. Slaappillen en overmatig eten horen ook thuis in dit rijtje.
Het is voor mij als Ayurvedatherapeut altijd een uitdaging om te kijken of mijn cliënten hun eigenlijke probleem niet bedekken met voedsel en middelenmisbruik. Een mooi voorbeeld daarvan is het verhaal van mijn cliënte Asha (pseudoniem), die met een ongelofelijk uitgewerkte voedings- en supplementenlijst kwam en als voornaamste vraag had hoe zij beter met haar voeding kon omgaan. Dat verhaal vertel ik in deel 2 van deze serie artikelen over dit onderwerp.
Mocht je vragen hebben of ervaringen met dit onderwerp dat je graag wilt delen, schrijf dan je opmerkingen onderaan deze pagina.
Dat wordt erg gewaardeerd door mijn vele lezers en mijzelf in het bijzonder.
2 gedachten over “Ayurveda en het Posttraumatisch Stress Stoornis/Syndroom (PTSS) deel 1”
Heel herkenbaar op veel punten. Vooral de vrouw die bijna uit haar stoel sprong. Als ik aan bepaalde dingen terugdenk maak ik ook onwillekeurige schrikbewegingen. En de spanning die er nog altijd in zit door een andere ervaring is ook heel herkenbaar. Helaas wordt e.e.a. toch nog altijd het liefst weer weggestopt, ook na 60 jaar. Heel moeilijk om hier werkelijk mee aan de slag te gaan.
Dag Vata, het is inderdaad een feit dat traumatische gebeurtenissen altijd actueel blijven in het geheugen. Daarom is het ook zo belangrijk om hier wel mee aan de slag te gaan. Anders blijft dit je leven van nu nog steeds beheersen. Het is echt mogelijk om het net als een andere herinnering naar het verleden te brengen. Daar heb je echter wel wat hulp bij nodig. Kijk of je dat kunt vinden om je heen.
Reacties zijn gesloten.